نقاشی روی مس . هنر نقاشی اصیل ایرانی میناکاری هنر آتش و مس

ميناکاري هنر درخشان آتش و خاک است با رنگ هاي پخته که سابقه ي آن به 1500 سال پيش از ميلاد مي رسد . بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد که ميناکاري براي اولين بار در ايران به وجود آمده و بيش از نقاط ديگر تجلي يافته و سابقه ي اين هنر به زمان اشکانيان و ساسانيان مي رسد .
رواج صنعت ميناکاري در اصفهان از دوران پهلوي و حدود 1310 شمسي است و طي سي سال اخير به وسيله ي استاد هنرمند آقاي شکرالله صنيع زاده بسط و توسعه يافته است .مينا که طبعاً شفاف است شفافيت خود را از اکسيد قلع به وجود مي آورد . ميناکاري روي مس انجام مي شود . براي فراهم آوردن مينا ابتدا آن چيزي که مي خواهند ميناکاري کنند به هر شکل و هر اندازه بايد به وسيله مس گر متخصص به شکل لازم درآيد و پس از آن که ساخته شد استاد مينا کار به آن لعاب سفيد رنگ مي دهد معمولاً سه الي چهار بار لعاب داده مي شود و در هر بار شي ء به کوره مي رود و حدود 700 درجه حرارت مي بيند تا رنگ لعابش ثابت شود بعد روي آن با رنگ هاي گوناگون نقاشي مي شود .شيء باز هم به کوره مي رود و حدود 400 تا 500 درجه حرارت مي بيند تا رنگ ها به صورت مطلوب درآيد 

آرتور پوپ خاورشناس آمریکایی در کتاب «بررسی هنر ایران» دربارهٔ هنر میناکاری چنین گفتهاست: «میناکاری هنر درخشان آتش و خاک است، با رنگهای پخته و درخشان که سابقه آن به ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد میرسد و ظهور آن بر روی فلز در طول سده ششم تا چهارم پیش از میلاد و پس از سال ۵۰۰ پیش از میلاد مشاهده میشود. هنر میناکاری در ایران بیش از نقاط دیگر تجلی داشته و یکی از نمونههای قدیمی آن درعهد صفویه توسط ژان شاردن جهانگرد فرانسه ذکر شدهاست که قطعهٔ مینایی از کارهای اصفهان بوده، مشتمل بر طرحی از پرندگان و حیوانات بر زمینه گل و بته به رنگ آبی کمرنگ و سبز و زرد و قرمز.

نواع میناکاری

مینا به لحاظ روش تولید به دو دسته تقسیم میشود:

مینای خانه بندی شیوهای قدیمی است که به «مینای سیمی» نیز معروف است از مفتولهای بسیار نازک استفاده میشود. مفتولها را به شکل دلخواه درمیآورند و با چسب روی قطعه کار قرار داده با یک لعاب شیشهای روی آن را میپوشانند. سپس آن را در داخل کورهای با حدود ۱۰۰۰ درجه حرارت قرار میدهند و مفتولها به قطعه کار جوش میخورند. در مرحله بعد رنگهای مخصوص میناکاری را که به شکل پودر میباشند را بر روی سطح کار پر میکنند. بعد از آنکه سطح کار یکسان و هموار شد آن را به مدت ۳ دقیقه در داخل کورهای با حرارتی حدود ۱۰۰۰ درجه قرار میدهند.^[۵]مفتولهای با برنجی بعد از قرا گرفتن در کوره سیاه میشوند و باید با اسیدکاری رنگشان به حالت نخستین بازگردد. مینای خانه بندی در اصفهان و تهران رایج بوده ولی در حال حاضر تنها کارگاه آموزشی مینای خانه بندی در پژوهشکده میراث فرهنگی است که این هنر را آموزش میدهد. «مینای سیاه» یک گونه از «مینای خانهبندی» بهشمار میآید که به «مینای صائبین» نیز معروف است. این شیوه میناکاری بهطور عمده در جنوب کشور و به ویژه در اهواز انجام میشود.^[۶]

مینای نقاشی: روشی که امروزه در اصفهان مرسوم است به این صورت که نقشهای مینا بر روی لعابی شفاف شکل میگیرد. بدین منظور و برای میناکاری، ابتدا استادی مسگر یا دواتگر میبایست که شیئ مربوطه را بر اساس طرح مورد نظر بسازد و سپس استادی میناکار روی آن را لعاب سفید رنگ بدهد. مرحله لعاب دهی سه یا چهار بار انجام میگیرد و هر بار نیز همراه با قرار گرفتن در کوره با ۷۰۰ درجه گرما هست تا رنگ لعاب ثابت شود. سپس نقاشی روی این جسم سفیدرنگ انجام میشود و دوباره شی به کوره میرود تا در درجهای در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ درجه پخته شده و رنگها به شکل دلخواه در آیند. هماکنون از رنگهای شیمیایی در نقاشی شی استفاده میگردد حال آنکه در گذشته رنگهای بکار گرفته شده گیاهی یا معدنی بودند. شفافیت مینا نیز از وجود اکسید قلعبدست میآید؛ ولی در مینای منقوش که در زمان قدیم معمول بود و امروزه استادعلیرضاپروازی در میناکاری به کار میبندد ابتدا ماده لعابین را که از سیلیس و زنگارهای فلزات بدست میآید به صورت گرد درآورده وبا قلع کدر میکنند آنگاه حرارت میدهند تا مینای کدر به فلز جوش داده میشود و آنگاه بر این زمینه طرح مورد نظر به رنگهای آبگینهای رسم و سپس ذوب میشود.